Thu hoach, sơ chế và bảo quản Ích mẫu (Leonurus japonicus Houtt.)

• Ích mẫu được thu hoạch vào thời điểm khi cây đang nở rộ hoa 70-80%, Cành, thân và lá khi thu không vàng, không bị nhiễm bệnh; không bị dính đất cát, không bị dập nát, không bị thối.

• Dược liệu không lẫn tạp các loại cây thuốc khác hoặc cây trồng khác.

• Các dụng cụ thu hái: liềm cắt hoặc dao cắt; lưới lót hoặc bạt nhựa; xe chở, có thể bằng xe cải tiến, xe thồ thô sơ hoặc phương tiện khác tùy vào sản lượng thu hoạch; bạt lót nền phơi thảo dược; túi nilon, bao tải dứa, dây buộc; nhãn mác hàng hóa; máy cắt (thái) thuốc chuyên dụng.

• Dọn dẹp nhà kho hoặc khu vực tạm trữ, phòng chống mối mọt, chuột, bọ, côn trùng xâm nhập.

• Tất cả các dụng cụ, vật tư sử dụng cho công tác thu hái và sơ chế Ích mẫu cần được làm sạch, không bị gỉ sét, không bị nhiễm bẩn.

• Cắt toàn bộ phần trên mặt đất. Không để chất đống dược liệu trên tấm lưới gây khó khăn trong quá trình vận chuyển cũng như dễ làm hỏng lưới.

• Khi cắt đạt trọng lượng khoảng 20-30kg dược liệu, cần vận chuyển lên xe chở trước khi cắt tiếp để tránh dập nát do vận chuyển nặng và chất đầy.

• Không xếp đống dược liệu phơi ngoài nắng dễ làm dược liệu bị hấp hơi, nhũn lá, phải có bạt lót ở dưới để tập kết dược liệu khi bốc xếp lên xe.

• Không thu hoạch hoặc ngừng thu hoạch khi trời mưa, không khí ẩm ướt.

• Các phương tiện sử dụng để vận chuyển Ích mẫu từ nơi thu hoạch về địa điểm chế biến cần phải được làm sạch trước khi sử dụng.

• Không dùng các phương tiện chở phân bón, thuốc trừ sâu, gia súc, gia cầm, hóa chất, đất cát và các vật có nguy cơ gây ô nhiễm để chở dược liệu.

• Trong quá trình bốc xếp dược liệu lên xe chú ý không dẫm lên dược liệu để xếp xe, không nén chặt, không kết hợp vận chuyển dược liệu với các sản phẩm khác.

• Vận chuyển về địa điểm chế biến phải tiến hành tháo dỡ ngay dược liệu, không để trên xe lâu dược

liệu dễ bị hấp hơi, ngưng tụ nước hoặc nhũn do nóng làm giảm chất lượng.

• Ích mẫu mang về cơ sở sản xuất, được dùng dưới dạng dược liệu tươi hoặc bảo quản khô để dự trữ phục vụ công đoạn sản xuất tiếp theo.

• Dược liệu được rửa sạch, loại bỏ cát, đá, tạp vật. Để ráo dược liệu.

• Dùng máy cắt (thái) dược liệu thành từng đoạn tùy theo yêu cầu sử dụng. Sau đó, dược liệu được làm

khô bằng cách sấy hoặc phơi.

• Nếu phơi dưới ánh nắng mặt trời thì cần trải bạt xuống nền sân để phơi, không phơi trực tiếp dược liệu xuống sân. Thường xuyên trộn hay đảo cho dược liệu khô đều và không bị hấp hơi. Cần cố gắng đạt được độ khô đồng đều để tránh nấm, mốc.

• Không được cho gia súc, gia cầm, chim chóc, côn trùng, loài gặm nhấm và loài có hại khác vào khu

vực sân phơi.

• Phơi hoặc sấy cho đến khi dược liệu khô giòn, dùng tay bẻ cành dược liệu một cách dễ dàng không có cảm giác quánh, dai có thể đóng bao để cất trữ, độ ẩm của dược liệu khi cất trữ không quá 13%.

• Trong khi phơi nếu gặp trời mưa, phải chuyển vào nhà và tãi mỏng, không đắp đóng dược liệu gây sinh nhiệt làm giảm chất lượng và màu sắc dược liệu.

• Ích mẫu khô được đóng gói trực tiếp trong bao nilon, bên ngoài là bao dứa dầy, buộc kín. Khối lượng tịnh được đóng gói phù hợp tùy theo theo yêu cầu, mục đích sử dụng.

• Trong quá trình đóng gói, người đóng gói phải sử dụng bảo hộ lao động, bao gồm: Mũ vải, găng tay, quần áo bảo hộ, khẩu trang.

• Khi đóng gói, không được hút thuốc, ăn uống hay thực hiện các hành vi khác có nguy cơ làm ô nhiễm dược liệu.

• Nơi tạm trữ phải tránh xa với những khu vực có chất gây ô nhiễm, xăng dầu, gia súc, gia cầm, côn trùng, loài gặm nhấm và các vật gây hại khác.

• Tạm trữ ở nơi thông thoáng, không bị ẩm mốc, không bị dột khi trời mưa. Bảo quản dược liệu trong điều kiện nhiệt độ ≤ 30ºC, độ ẩm ≤ 70%.

• Không để bao gói dược liệu trực tiếp xuống nền nhà, cần được cách ly giữa nền nhà và bao dược liệu bằng một lớp giá kê cao khoảng 50cm. Không sử dụng bất kỳ loại hóa chất nào để bảo quản dược liệu.

• Nếu trong kho bảo quản giữ được độ ẩm thường xuyên của dược liệu < 13% thì dược liệu Ích mẫu có thể bảo quản được từ 2-3 năm.