Cà gai leo (Solanum hainanense Hance) là dược liệu quý trong y học cổ truyền cũng như trong y học hiện đại ở Việt Nam. Bộ phận sử dụng làm thuốc là cành, thân, lá. Cà gai leo được biết đến là là một thảo dược quý giúp điều trị các bệnh về gan, có khả năng bảo vệ tế bào gan rất tốt, giúp kìm hãm và làm âm tính vi rút viêm gan, ngăn chặn quá trình xơ gan.
1. Tên loài
Tên thường gọi: Cà gai leo
Tên địa phương: Cà gai dây, cà vạnh, cà quýnh, cà lù, gai cườm, chẻ nam (Tày)
Tên khoa học: Solanum hainanense Hance/ Solanum procumbens Lour. Họ cà (Solanaceae)
2. Đặc điểm thực vật
• Cà gai leo thuộc loại cây nhỏ leo, sống nhiều năm, dài khoảng 1m hay hơn;
• Thân hóa gỗ ở gốc, nhẵn, phân cành nhiều, cành non tỏa rộng, phủ lông hình sao và rất nhiều gai cong màu vàng;
• Lá mọc so le, hình bầu dục hoặc thuôn, gốc hình tròn hoặc hình nêm, đầu tù; phiến lá có thùy nông, không đều, mặt trên sẫm, mặt dưới nhạt phủ đầy lông tơ màu trắng; hai mặt đều có gai ở gân chính nhất là mặt trên, cuống lá cũng có gai;
• Hoa màu tím mọc thành xim 2-5 hoa ở kẽ lá, ít khi có 7-9 hoa; đài có lông, xẻ thành 4 thùy hình trái xoan nhọn; nhị 4 màu vàng, chỉ nhị phình ở gốc;
• Quả mọng, hình cầu nhẵn, có cuống dài, màu vàng, khi chín màu đỏ, đường kính 5-7mm; hạt hình thận màu vàng;
3. Đặc điểm phân bố và sinh thái
• Cà gai leo là cây ưa sáng, có khả năng chịu hạn cao, cây không chịu được ngập úng;
• Cà gai leo thích nghi trên nhiều loại khí hậu, nhiều loại đất: Đất phù sa, đất pha cát, đất ba gian. Cả ba miền Bắc, Trung, Nam đều trồng được cây thuốc này;
• Cây phát triển nhanh, tái sinh bằng hạt, là cây sống lâu năm trồng 1 lần có thể thu hái trong nhiều năm do vậy khâu chăm sóc không quá vất vả.
4. Giá trị sử dụng
• Bộ phận dùng: Cành, thân, lá Cà gai leo;
• Cà gai leo là một thảo dược quý giúp điều trị các bệnh về gan, giải độc gan, giải rượu rất hiệu quả;
• Trong Cà gai leo chứa các chất như ancaloit, glycoancaloit… có khả năng bảo vệ tế bào gan rất tốt, giúp kìm hãm và làm âm tính vi-rút viêm gan, ngăn chặn quá trình xơ gan,…và hoàn toàn không gây tác dụng phụ, không làm ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng.