Theo Đông y, đẳng sâm có vị ngọt, tác dụng bổ tỳ vị, ích khí, sinh tân dịch, giải khát. Thường dùng chữa tỳ vị hư yếu, cơ thể suy nhược, ăn uống không tiêu, người mỏi mệt, đại tiện lỏng, phổ hư sinh họ, người phiền khát.
Những công dụng
Đẳng sâm cũng được dùng thay thế nhân sâm trong các bệnh thiếu máu, vàng da, bệnh bạch huyết, viêm thượng thận, nước tiểu có albumin, chân phù đau, trĩ, sa tử cung, rong kinh. Ngày dùng 6 – 12g, có thể tăng tới 30 – 40g, dạng thuốc sắc uống tán bột hoặc làm viên để uống. Thường phối hợp với các vị thuốc bổ khác. Do những tác dụng kể trên, đẳng sâm còn được gọi là nhân sâm của người nghèo.
Lá đẳng sâm non cũng được dùng nấu canh hoặc xào. Trong 100g lá đẳng sâm non có chứa các chất sau: Nước 77,5g, protit 4,2g, gluxit 13,1g, xơ 3,3g, caroten 3,6mg, vitamin C 85,5mg.
Một số bài thuốc
Chữa họ lâu ngày, nhiều đờm, cơ thể gầy yếu: Đẳng sâm (tẩm gừng sao) 16 20g, hoài sơn 12g, ý dĩ 12g, mạch môn đông 10g, hạnh nhân 10g, xa tiền tử (hạt mã đề) 10g, hạt sen 12g, cam thảo 4g. Nấu với 750ml nước, sắc cạn 250ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn.
Chữa khí huyết suy, thận khi không đủ, đau lưng mỏi gối, người gầy xanh: Đẳng sâm 30 – 40g, hà thủ ô 20g, câu kỷ tử 16g, tang ký sinh 16g, quế chỉ 12g, huyết giác 6g, trần bì 6g, đại táo 3 quả. Ngầm với 1/2 lít rượu tốt Sau 2 – 4 tuần là dùng được. Ngày uống 1 2 lần, mỗi lần 30ml trước bữa ăn.
Chữa người cao tuổi suy nhược cơ thể, người mệt mỏi, ăn uống không ngon, ngủ không yên giấc, hơi thở yếu: Đẳng sâm 16 – 20g, long nhãn 12g, mạch môn 10g, lạc tiên 12g, hà thủ ô 12g, hạt sen 12g, trần bì 4g. Nấu với 750ml, sắc còn 250ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn.
Chữa nước tiểu có allremin, họ nhiều đờm: Đẳng sâm (tẩm gừng sao) 20 – 30g. Nấu với 750ml nước, sắc còn 250ml, chia 2 – 3 lần uống trong ngày. Có thể tán bột hoặc làm viên để uống.
Chữa viêm gan vàng da, tiểu tiện ít, nước tiểu vàng: Đẳng sâm 16g, bồ công anh 12g, nhân trần 30g, rau má 12g, cỏ man trầu 8g, mã đề 8g, rễ tranh 8g. Nấu với 750ml nước, sắc còn 250ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn.
Ngoài ra, đẳng sâm có tác dụng làm tăng hemoglobin, lượng tế bào hồng cầu và giảm huyết áp. Đặc biệt, đẳng sâm được dùng làm thuốc bổ cho những người bị stress, bị các chứng dễ bị kích thích đau đầu, nhức mỏi cổ gáy, cao huyết áp, do có tác dụng làm giảm lượng adrenalin, do đó làm giảm căng thẳng có hiệu quả. Có thể dùng bột dinh dưỡng sau đây để bồi bổ cơ thể, chống căng thẳng thần kinh, sản phụ sau khi sinh, người cao tuổi trong thời kỳ dưỡng bệnh: Bột đẳng sâm (tẩm gừng sao), bột đậu ván, bột ý dĩ, bột hạt. Lượng bằng nhau, trộn đều. Ngày dùng 40 – 50g, đun sôi với 1/2 lít nước, khuấy nhẹ thêm ít mật ong hoặc đường để uống trong ngày.