Nghệ (Zingiberaceae) được trồng nhiều ở Việt Nam, là cây được dùng để chế biến gia vị thực phẩm. Nghệ cũng là một cây dược liệu quý được sử dụng từ rất lâu trong y học cổ truyền và y học hiện đại ở Việt Nam và một số nước trên thế giới.
1. Tên loài
Tên thường gọi: Nghệ
Tên địa phương: Nghệ, Khương hoàng, Uất kim, Co hem (Mường), Co khản min (Thái), Co khinh (Tày)
Tên khoa học: Curcuma Longa L, Họ: Gừng (Zingiberaceae)
2. Đặc điểm thực vật
• Nghệ là loại thân thảo cao 60-100cm. Thân rễ thành củ hình trụ hoặc hơi dẹt, khi bẻ hoặc cắt ngang có màu vàng đến màu cam sẫm;
• Thân rễ sống nhiều năm, thân khí sinh tàn lụi hàng năm. Lá hình trái xoan, thon nhọn ở hai đầu, hai mặt đều nhẵn dài tới 45cm, rộng 18cm, cuống lá có bẹ;
• Hoa tự bung hình trụ ở ngọn, lá bắc màu lục pha vàng ở đầu, cánh hoa ngoài phía gốc màu xanh lục vàng dần lên các thuỳ nên toàn bông hoa có màu vàng, lá bắc gần ngọn pha màu hồng ở đầu lá; cánh hoa chia 3 thuỳ, 2 thuỳ hai bên đứng và phẳng, thuỳ giữa lõm thành máng sâu;
• Quả chín hạt có áo hạt. Mùa quả vào tháng 7 và tháng 8.
3. Đặc điểm phân bố sinh thái
• Nghệ phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới châu Á như: Ấn Độ, Campuchia, Lào và Thái Lan. Ở Việt
Nam, Nghệ được trồng ở hầu khắp các tỉnh;
• Nghệ là loài sinh trưởng và phát triển mạnh. Từ mầm ngủ của rễ củ mọc lên thành thân giả mang lá và hoa sống suốt năm, đến mùa đông thì tàn lụi;
• Nghệ ưa khí hậu ôn hoà, nhiệt độ thích hợp cho sinh trưởng, phát triển là 20-25oC, lượng mưa trung bình trong năm từ 2.000-2.500mm, ẩm độ không khí 80-85%, đất cao ráo, thoát nước, có độ pH = 6,5-7;
• Nghệ là loại cây thân ngầm thường trồng để lấy củ nên rất cần đất tơi xốp và dễ thoát nước.
4. Giá trị sử dụng
• Bộ phận sử dụng: Thân rễ (Khương hoàng);
• Trong đông y, Khương hoàng dùng để chữa dạ dày và vết thương hay lở loét. Trường hợp phụ nữ
sau khi sinh khí huyết kém, da dẻ không được tươi sáng, hồng hào có thể dùng Nghệ để chữa. Nghệ bột đắp lên cơ thể sẽ giúp cho da đàn hồi tốt và khímhuyết lưu thông.